Масоҳати умумии пиряхҳо дар кишварҳои Осиёи Марказӣ тақрибан 17 ҳазор км2– ро ташкил медиҳад, ки зиёда аз 60 фоизи онҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд. Шумораи умумии пиряхҳо дар кишвар ба 14509 адад баробар буда, масоҳати ишғолнамудаи онҳо ба 11146 км2 ташкил медиҳад, ки 8 фоизи худуди кишварро дар бар мегирад.
Дар Чумҳурии Тоҷикистон пиряхҳои бузургтарин аз қабили Федченко (651,7км2), Грумм-Гржимайло (143км2), Гармо (114,6 км2) ва даҳҳо пиряхҳои дигар, ки зиёда аз 30 км2-ро фарогиранд дар нуқтаҳои баландтарини Тоҷикистон Исмоили Сомонӣ (7495м) ва Абу Алӣ ибни Сино (7134м) ҷойгир мебошанд.
Захираи умумии ях дар пиряхҳои кишвар ба 845км3 баробар буда, пиряхҳои хурд бо масоҳати 1км2 танҳо 20 фоизи шумораи умумии пиряхҳои кишварро ташкил менамоянд, вале 85 фоизи ҳаҷми ях дар онҳо мутамарказ гардидааст.
Пиряхҳои бузургтарини Тоҷикистон
| Пиряхҳо | масоҳат, км2 | ҳаҷмипирях, км3 |
| Федченко | 651,7 | 93,6 |
| Грумм-Гржимайло | 143 | 19,84 |
| Гармо | 114,6 | |
| Виктовского | 50,2 | 6,882 |
| Академияи илмҳо | 48,0 | 5,242 |
| Наливкин | 45,2 | 8,588 |
| Бивачий | 37,0 | 8,05 |
Пиряхи Федченко
Пиряхи Федченко яке аз калонтарин пиряхҳои дунё ба шумор рафта, дарозии он 77 км ва бараш аз 1700 то 3100 метрро ташкил медиҳад. Пирях аз нишемангоҳи қуллаи Инқилоб дар нишебии шимолии қатораҳои Язғулом ибтидоъ гирифта, то ба дарозии қатораҳои шарқии Академияи илмҳо идома меёбад. Ғафсии ях дар қисмати мобайнии пирях 1000 метр ва масоҳати умумии яхбандишуда ва барфтудаҳо 992 км2-ро ташкил медиҳанд.
Пиряхи мазкур ба намуди пиряхҳои мураккаби нишемангоҳи куҳӣ шомил гардида, пиряхи мураккаби нишемангоҳии куҳии бузургтарин дар ҷаҳон дониста мешавад. Нуқтаи болоии пирях дар баландии 6280 метр ва қисмати поёнии он дар масоҳати 2900 метр ҷойгир буда, баландии хати барфӣ 4650 метрро ташкил менамояд.
ПАЁМҲО