НБО Роғун дар рӯдхонаи Вахш сохта шуда, он як қисми силсиланерўгоҳҳои Вахш аст ва бо иқтидори муқарраршудааш 3600 МВт бузургтарин НБО дар Осиёи Марказӣ ба ҳисоб меравад. Дар бинои нерӯгоҳи мазкур шаш агрегати гидроэлектрикӣ бо иқтидори 600 МВт бо турбинаҳои радиалӣ-меҳвар насб карда мешаванд. Истеҳсоли миёнаи солонаи нерӯи барқ дар НБО Роғун дар як сол беш аз 17,0 миллиард кВт / соатро ташкил хоҳад дод.
Сарбанди нерўгохи мазкур бо баландии 335 метр баландтарин сарбанди аз санг дар ҷаҳон хоҳад буд. Он обанбори Роғунро бо ҳаҷми умумии 13,3 км3 ва ҳаҷми муфиди 10,3 км³ ташкил медиҳад. Нерӯгоҳи Роғун ҳамчун як маҷмааи гидроэнергетикии гуногунҳадаф, аз ҷумла барои тавлиди нерӯи барқ, танзими об, коҳиш додани хатари обхезӣ ва коҳиш додани хушксолӣ ба нақша гирифта шудааст.
Ба сохтори нерӯгоҳи обӣ инҳо дохил мешаванд:
Сарбанди аз санг бо ядрои лойи зиддилағзиш бо баландии 335 м ва ҳаҷми 73,6 миллион м³;
7 иншооти сохтмонӣ ва истифодаи нақб бо дарвозаҳои аз 150 то 200 м ва диаметри нақбҳо аз 10 то 15 м, ки интиқолдиҳии умумии онҳо 8220 м³ / сон мебошад;
обтаъминкунии сатҳи бисёрсатҳаи 5-дараҷа дар дарвозаҳои садамавии 140 м;
6 қубурҳои обгузари турбина бо болопӯшҳои металлӣ бо диаметри 7,5-7,0 м бо чоҳи фишорбаландии баландиаш 212 м ва қисмати уфуқии 356 м;
бинои зеризаминии нерўгоҳ;
утоқи трансформатории зеризаминӣ;
маҷмааи муҳофизат аз сел дар пойгоҳи сарбанд бо болопӯшҳои металлӣ ва таҷҳизот;
нақбҳои нақлиётӣ бо дарозии умумии 75 км.
Сохтмони НБО Роғун ҳанӯз дар солҳои 70-ум оғоз ёфта буд, аммо бо баъзе сабабҳо он дар аввали солҳои 90-ум боздошта шуда буд.
Соли 2007 Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти талабот ва стандартҳои муосири бехатарӣ ба Бонки Ҷаҳонӣ барои ташхиси байналмилалии лоиҳа муроҷиат кард. Раванди музокирот ва омода кардани ҳуҷҷатҳо барои ин раванд тӯли 3 солро дар бар гирифт.
Асосноккунии техникии иқтисодӣ (TEAS) ва арзёбии таъсири муҳити зист ва иҷтимоӣ (АТЭИ) соли 2011 таҳти сарпарастии Бонки Ҷаҳонӣ бо иштироки ширкатҳои байналмилалӣ ва ду Гурӯҳи коршиносони мустақил – оид ба муҳандисӣ ва бехатарии сарбанд ва арзёбии таъсири иҷтимоӣ ва экологӣ оғоз карда шуд.
Ҳадафи асосии ин таҳқиқот муайян кардани имконпазирии лоиҳаи пешниҳодшудаи НБО Роғун ва арзёбии мустақилона ва объективии лоиҳаи пешниҳодшуда бо назардошти омилҳои техникӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва экологӣ мебошад. Ҳама ҳисоботҳои пешакӣ ва ниҳоии баҳогузорӣ барои НБО Роғун 1 сентябри соли 2014 интишор ёфта буданд, ки ба охир расидани раванди арзёбӣ мебошад. Тибқи ин арзёбиҳо, лоиҳаи сохтмони НБО “Роғун” ҳам аз ҷиҳати техникӣ, аз ҷиҳати экологӣ ва аз ҷиҳати иқтисодӣ мувофиқ ва мутобиқ ба стандартҳои байналмилалии бехатарӣ эътироф карда шуд.
Таҳқиқотҳо инчунин барои қабули қарорҳо ва муколама байни кишварҳои соҳил хизмат карданд. Дар тӯли чор сол панҷ ҷаласаи машваратӣ бо иштироки намояндагони ҳукуматҳои кишварҳои ҳавзаи дарёҳо, намояндагони корпусҳои дипломатӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ ва садҳо созмонҳои ҷамъиятӣ баргузор гардид.
Сохтмони НБО Роғун дар чанд марҳила ба нақша гирифта шудааст, ки марҳилаи аввали он пур кардани сарбандро ба баландии 135 м ва насби ду гидроагрегати дар сатҳи паст кормекардаро дар бар мегирад.
Дар сурати бо иқтидори пурра ба кор андохтани НБО Роғун, як қатор масъалаҳои мавҷуда, ҳалли худро меёбанд, аз ҷумла, норасоии нерӯи барқ дар мавсими тирамоҳу зимистон пурра пӯшонида шуда, имкониятҳои содиротии системаи энергетикии Тоҷикистон низ меафзояд. Мӯҳлати истифодаи тамоми маҷмааҳои гидроэнергетикии силсилакӯҳи Вахш низ дароз карда мешавад ва барои танзими силсиланерӯгоҳҳои обӣ имкониятҳои техникӣ пайдо мешаванд, ки ин кори системаи энергетикиро ҷоннок намуда, тавлиди нерӯи барқро дар истгоҳҳои поёноб зиёд мекунад.
Аввалин агрегати гидроэнергетикии НБО “Роғун” бо иштироки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва намояндагони ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ, корпусҳои дипломатӣ, бинокорон ва намояндагони тамоми минтақаҳои кишвар санаи 16 ноябри соли 2018 ба истифода дода шуд.
НБО Роғун иншооти тақдирсоз, омили боз ҳам баланд гардидани сатхи некуаҳволии мардуми Тоҷикистон мебошад. Оғози фаъолияти нерӯгоҳ муҳимтарин рӯйдоди таърихи давлатдории мардуми тоҷик аст ва он дар солномаи таърихӣ бо ҳарфҳои заррин сабт хоҳад шуд. Зеро нерӯи барқи аз ҷиҳати экологӣ тоза истеҳсолшуда талаботи Тоҷикистонро ба нерӯи барқ пурра қонеъ намуда, ба рушди иқтисоди миллии кишвар такони ҷиддӣ хоҳад бахшид.
Корҳои сохтмонӣ-васлкунӣ дар НБО Роғун бо ҷалби 70 ташкилоту муассиса, пудратчиёни маъруфи ватанию хориҷӣ, 22 ҳазор мутахассисон ва коргарон, ки беш аз 90% -и онҳоро шаҳрвандони Ҷумҳурии Точикистон ташкил медиҳанд, ба сомон расонида шуданд.
ПАЁМҲО